OPOWIEŚCI MIŁOSNE, ŚMIERTELNE I TAJEMNICZE - Edgar Allan Poe

„W oparach strachu, przekraczając granice życia i obłędu”

Od dłuższego czasu jestem miłośniczką Edgara Allana Poego. Dotychczas miałam  do czynienia głównie z krótkimi zbiorami opowiadań i wierszy tego autora. Pewnego dnia dzieła przeklętego poety, które poznałam dzięki internetowi oraz miejskim bibliotekom sprawiły, że zapragnęłam zaznajomić się z pozycją obejmującą też jego eseje i nowele. Moją uwagę przykuły zwłaszcza "Opowieści miłosne, śmiertelne i tajemnicze" - jedno z najobszerniejszych polskich wydań twórczości Poego, z jakimi udało mi się zetknąć. Dodatkową zachętą były również piękne, klimatyczne ilustracje.   

Edgar Allan Poe był człowiekiem niezwykłym, fascynującym, tajemniczym. Stworzył pierwszą w historii literatury postać detektywa. Twórczość Poego stała się inspiracją dla Stephena Kinga, Grahama Mastertona, Agaty Christie. Podziwiali go m. in: H. P. Lovecraft, Arthur Conan Doyle, Charles Baudelaire, Juliusz Verne, Oscar Wilde. Postaci występujące w opowiadaniach, które stworzył, zamieściła też w swoim romansie paranormalnym Kelly Creagh. Do dzieł jego autorstwa nawiązało wiele zespołów wykonujących muzykę gotycką i metalową - przykładowo Iron Maiden,  Nox Arcana, Nevermore, Theatre of Tragedy, Siouxsie and the Banshees. Poe to prekursor science - fiction, horroru, kryminału... doświadczony przez życie romantyk, którego przyczyna śmierci do dzisiaj jest zagadką. Ponadto hołd złożył mu Tim Burton - w krótkiej animacji "Vincent".

"Opowieści miłosne, śmiertelne i tajemnicze" to zbiór opowiadań, nowel i esejów Edgara Allana Poego. W książce spotkamy się zarówno z tematyką miłosną, jak i z kryminalną, podróżniczą, nadprzyrodzoną. Nie zabraknie też standardowej grozy, cudownych, przemyślanych opisów makabry, zbrodni. "Berenice" "Ligeja", "Morella", "Eleonora" są autorską wariacją na temat miłości i wszelkich jej aspektów - główne bohaterki tych utworów fascynują nie tylko pod względem fizycznym, ale też duchowym. Ich liczne talenty i wiedza nie chronią jednak przed nieszczęściem, chorobą, śmiercią. Poe często pisał też o pijaństwie - w kontekście obłędu, do jakiego może doprowadzić człowieka. Alkoholowy szał i niezrównoważenie postaci występujących w "Czarnym kocie", "Aniele dziwnym przypadków", doprowadzają do sytuacji dziwnych i niewytłumaczalnych, wyzwalają w nich furię, chęć mordu. Popychają do brutalnych czynów, za które muszą później zapłacić wysoką cenę. Autor wykreował świat przekraczający ludzkie wyobrażenia, w którym kot wymierzy dręczycielowi odpowiednią karę, król stanie się małpą, gdzie silne emocje doprowadzą człowieka do obłędu i zniszczenia. Jeśli chcecie zapoznać się z absurdem, szałem, kryminalną zagadką, horrorem, prawdziwym, niebanalnym i trudnym do zdefiniowania romansem, pisarzem światowej klasy, kompletnie różniącym się od polskich przedstawicieli romantyzmu - epoki, w której pisał... zapoznajcie się z twórczością Poego.

Postacie występujące w "Opowieściach miłosnych, śmiertelnych i tajemniczych" są wyjątkowo zróżnicowane zarówno pod względem swojego wyglądu, jak i mentalności, środowiska, w którym się obracają. Edgar Allan Poe wykreował czarne i białe charaktery, bohaterów realistycznych i fantastycznych... sportretował swoją wizję śmierci, bazując na sylwetce przystojnego, bogatego, próżnego młodzieńca o wysokim poczuciu własnej wartości ostrzegł też czytelników przed zbytnim zwracaniem uwagi na swój wygląd. Ukazał wszelkie trapiące człowieka lęki, wątpliwości. Przestrzegł przed łamaniem prawa, skrytykował znęcanie się nad zwierzętami. W dosadny sposób uświadomił odbiorcę o konsekwencjach popełniania pochopnych, brutalnych czynów. W opowiadaniach spotkamy się m. in. z karzełkami, aniołem, królem, arystokracją...

Akcja tocząca się w poszczególnych dziełach Poego ma różne tempo, w niektórych utworach jest wartka, stosunkowo lekka i zabawna, w innych zaś powolna, niepokojąca, nacechowana wszechobecną śmiercią, zbrodnią i tragedią. W przypadku tak bogatego zbioru jego dzieł spotykamy się z zagadką kryminalną, grozą, mnogością gatunków. Język jest ciężki, bogaty w słownictwo, kunsztowny, miejscami poetycki. Autor często posłużył się zdaniami wielokrotnie złożonymi, zbudował dosyć skomplikowane opisy wyglądu otoczenia i postaci. Dzięki temu stworzył niesamowity nastrój, pobawił się z tematyką szaleństwa i kontrowersyjnymi zagadnieniami. Początkującym czytelnikom może to jednak sprawiać pewne problemy w odbiorze historii. Całość charakteryzuje wyjątkowa specyficzność, niebanalność i niepowtarzalność.

Jestem wyjątkowo usatysfakcjonowana z nabycia "Opowieści miłosnych, śmiertelnych i tajemniczych". Poe i tym razem mnie nie zawiódł, ilustracje znakomicie odzwierciedliły wspaniały nastrój historii, tłumacze wykonali zaś naprawdę solidną, wspaniałą pracę. Zbiór jest bardzo różnorodny. Z pewnością zaznajomię się jeszcze z innymi dziełami Edgara Allana Poego.

POLECAM: raczej doświadczonym czytelnikom, szukającej niezwykłej pozycji, grozy, książki, która daje do myślenia i robi to w sposób niezwykły, wszystkim miłośnikom Poego.

NIE POLECAM: osobom szukającym lekkiej, odprężającej, łatwej w odbiorze lektury o prostym przekazie.

Flora Woźnica,  30.01.2015